Nā Whare Isaac-Sharland
E tangi e reo, mōu e ngaro haere nei.
Ko te Huia kua ngaro noa atu,
Otirā ko ana kupu tohutohu.
Kāore ko tōna reo, i waihotia mai.
Kia hiwa rā, kia hiwa rā!
(Nā Whare Isaac-Sharland rāua ko Apera Clark)
Ko Tawhiuau rāua ko Hikurangi ngā maunga,
Ko Rangtaiki rāua ko Waiawa ngā awa.
Ko Ngāti Whare, rātou ko Ngāti Koro, ko Ngāti Ruapani ōku hapu.
He uri ahau o Ngāti Manawa ki Murupara me Ngāti Kahungunu ki Te Wairoa.
Ko Tangiharuru te tangata, ko ngā tukemata o Kahungunu!
Tēnā tātou katoa.
I tērā tau, 2017, i riro i a au te karahipi iWhara a Tākuta Vince Ham, nā Tātai Aho Rau. Nōku te whakamānawa, nōku te whiwhi, nōku te hōnore. Ko te iWhara a Tākuta Vince Ham, he karahipi rangahau hei whakapakari i ngā pūkenga o te pouako. Me aro te kaitono ki tētahi kaupapa whakahirahira o te ao whakaako, o te ao mātauranga anō hoki. Mā te kaikarahipi te kaupapa rangahau e kōwhiri, māna hoki e whai. Mā Tātai Aho Rau ngā pukenga o te kaikarahipi e tautoko, e hāpai i te roanga o te tau, kia tutuki ōna hiahia, kia eke tana rangahau. Ka mihi ki a Tātai Aho Rau e whakawhanake ana i ērā pūkenga rangahau ōku.
Ko te kapa haka me ana hononga ki ngā pūkenga ako o te tamaiti ngā whāinga matua o taku rangahau. E pēnei ana te takoto o ōku whakaaro i te korenga o ētahi o Ngāi Māori i whakaae he kaupapa whakahirahira te kapa haka ki ngā wharekura rānei, ki ngā kura tuarua rānei. Kōtore whererei ana te rongo e noho ana ētahi ki te pae o kore whakaae!
E 23 ngā tau māua ko taku tane e whāia ana ko te reo me ōna tikanga te reo matua o te whānau, hei whakarauora hoki i te mātauranga Māori ki ō māua whānau. Kua roa tā māua whawhai i ngā whakaaro auraki. Heoi, i tētahi o ngā wāhanga o taku rangahau iWhara, i warewaretia katoatia aua akoranga, nā te mea i taku tuhinga e mea ana, “he iti noa iho ngā kōrero rangahau mō te kapa haka i tēnei ao hurihuri”. Tērā pea ka pānuihia tēnei o aku tuhinga e ōku karangamaha o te motu, ā ka puku ngā rae. Ka rongo au i ā rātou kupu e whakatika mai ana, me aro kē au ki ngā mātauranga Māori. Ka tika hoki tēnā kōrero, kei te ao Māori kē ngā tini kōrero hei taunaki i ngā hua o te kapa haka.
E hia tau au e kite ana i ngā hua o te kapa haka mō te iwi Māori? Pērā ki te reo, he taonga tuku iho nā ō tātou tupuna. Nā te kapa haka, ka rere te reo rangatira, ka ako ngā tauira i ngā kōrero a te Māori, i ngā tikanga Māori, ka mutu, ka tangata whenua ēnei akoranga i roto i a rātou.
Mōku ake ko te rongoā mō ngā raru katoa e patu nei i a Ngāi Māori, kei te ao Māori, kei te mātauranga Māori. Nā tēnei rangahau iWhara kua oho anō au, kua titi ki te ngākau, ki te whatumanawa ngā mōhiotanga, ngā māramatanga o te mātauranga Māori, kia taunga ēnei āhuatanga i roto i a tātou, ka māmā ake te hīkoi i te ao Pākēhā.

Whare Isaac-Sharland

Latest posts by Whare Isaac-Sharland (see all)
- The continuing consequences and impacts of colonisation - June 26, 2019
- Te Puna Mātauranga Māori - September 11, 2017